به نقل از «ایران اکونومیست»

کشف بقایای معماری تاریخی در غرب ایران

تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۷۰۵۳۱

کاوش‌ها در محوطه قصرشیرین در غرب ایران، به کشف بقایایی از معماری قرون متأخر اسلامی منجر شد. باستان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند در ساخت این بناها از مصالح قدیمی‌تر (احتمالاً ساسانی) استفاده شده است.

به گزارش ایران اکونومیست، یدالله حیدری باباکمال،  سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه ساحلی قصر شیرین، با اشاره به این‌که قصرشیرین با وسعت ۱۹۳۵ کیلومتر مربع، در غرب استان کرمانشاه واقع شده و یکی از شهرهای مهم مرزی ایران است، گفت: در پژوهش‌های صورت گرفته، اهمیت ویژه ارتباطی این شهر از دوران ماد تا ساسانی به‌خاطر قرارگیری بر سر راه بابل (بین‌النهرین) به مناطق داخلی و شرقی ایران مشهود است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این باستان‌شناس با بیان‌این‌که بیشترین اهمیت قصر شیرین در دوره ساسانی با توجه به حضور «خسرو پرویز» (پادشاه ساسانی) قابل توجه بوده است، افزود: این پادشاه ساسانی با احداث مجموعه کاخ‌ها، قلعه‌ها، بناهای مذهبی و سیستم آبرسانی برای آباد کردن منطقه قصر شیرین اقدام کرد. هر چند به‌نظر می‌رسد این بناها در قرون نخستین اسلامی (دوران اموی و عباسی) نیز استفاده می‌شده‌اند. با این حال بقایای معماری و آثار تاریخی قصرشیرین به موارد یاد شده خلاصه نمی‌شود.

حیدری باباکمال ادامه داد: دز فصل اول گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و حریم محوطه ساحلی قصرشیرین (محدود خیابان ساحلی و خیابان شهداء) در اسفند ۱۳۹۹ و فروردین ۱۴۰۰، بقایای معماری قابل توجهی عموماً مربوط به قرون متأخر اسلامی شناسایی شد که این آثار بیشتر بقایایی از کف‌های آجرفرش و یا دیوارهای آجری و یا قلوه‌سنگی مربوط به سده‌های اخیر بوده است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه قصر شیرین افزود: آثار یافته شده از گمانه‌های فصل اول تعیین عرصه و حریم، انجام کاوش گسترده به منظور شناسایی هویت و کاربری آثار معماری را ضروری می‌کرد، بنابراین مطالعه کاربری و هویت آثار معماری به‌دست آمده و تعیین دوره‌بندی دقیق آن‌ها اصلی‌ترین مسأله پژوهش میدانی فصل دوم است.

او گفت: با توجه به بقایای معماری و قطعات سفالی به‌دست آماده در محدوده عرصه در فصل اول، مشخص شد که این آثار مربوط به یک بنا نیستند و احتمالاً مربوط به چند بنا با کاربری متفاوت بوده که در دوره ساسانی استفاده و دوباره در قرون متأخر اسلامی از آن‌ها بهره‌برداری شده است.

این باستان‌شناس با بیان این‌که با توجه به نتایج گمانه‌زنی، ابعاد عرصه محوطه ۱۶۱×۱۲۵ متر برآورد شده است، افزود: در فصل دوم کاوش، چهار ترانشه با هدف شناسایی بقایای معماری و تعیین کاربری آن‌ها ایجاد شده است.

حیدری باباکمال ادامه داد: ترانشه ۱ در محل ترانشه گمانه‌زنی شماره ۲ (T.TII) که در آن کف‌های آجر فرش در ابعاد ۴۰×۴۰ سانتیمتر یافت شده بود ایجاد شد، در این ترانشه سازه معماری با ساختار آجر و ملات گچ بسیار سفت و محکم به ابعاد ۱۱۲×۱۲۰ سانتیمتر به‌دست آمد که تلاش بسیاری برای برداشت مصالح آجری آن برای استفاده دوباره در دیوارهای اطراف آن شده بود؛ جایی‌که دیوار ضلع جنوبی همین مجموعه با آجرهای ناقص یا شکسته سازه فوق در دو ردیف سنگی و آجری ساخته شده است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه ساحلی قصر شیرین اضافه کرد: در کنار همین سازه، آثار پُرشدگی با استفاده از قلوه‌سنگ‌های گرد و یا شکسته مشهود بود که به نظر می‌رسد در دوره‌های بعدی پُر شده باشد افزود: روی همین سازه آثار کف سیمان شده‌ای به دست آمد که مربوط به چند دهه اخیر بوده است، این کف سیمانی با دیوارهای آجری اطراف احاطه شده و مربوط به چند دهه اخیر است.

بنا بر گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و به گفته این باستان‌شناس، یافته‌های ترانشه‌های II و III نیز به همین ترتیب بوده است به این معنی که در ساخت بقایای قرون متأخر از مصالح قدیمی‌تر (احتمالاً ساسانی) استفاده شده است.

حیدری باباکمال همچنین گفت: به علت ساخت‌وسازها و تغییرات شدید در بافت شهری قصرشیرین در چند دهه اخیر، تعیین کاربری دقیق آثار کشف شده دشوار است، با این حال به‌نظر می‌رسد بیشتر آثار یافته شده مرتبط با بقایای مسکونی در چند دهه اخیر باشد و بهترین یافته در این زمین، کف آجرفرش ترانشه IV است که زیر انباشت‌های چند دهه اخیر مدفون شده است.

کاوش در محوطه ساحلی قصر شیرین با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شده است.

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: باستان‌شناسی ، کاوش ، کرمانشاه ، قصر شیرین ، دوران اسلامی ، دوره ساسانی

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: باستان شناسی کاوش کرمانشاه قصر شیرین دوران اسلامی دوره ساسانی بقایای معماری باستان شناسی چند دهه اخیر قرون متأخر قصر شیرین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۷۰۵۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از باستان‌شناسی خلیج‌فارس غافل مانده‌ایم

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مراسم گرامیداشت روز ملی خلیج‌فارس به همت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با همکاری سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در دو بخش با رویکرد بررسی مستندات تاریخی و باستان‌شناسی خلیج‌فارس در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

مصطفی ده‌پهلوان که در مراسم افتتاحیه بزرگداشت روز ملی خلیج‌فارس می‌گفت، خلیج همیشه فارس را قلب زمین خواند و افزود: در اثبات حقانیت فارس بودن خلیج‌فارس و مدیریت این شاخ‌آبه مهم تاریخی توسط ایرانیان طومار طومار اسناد، کتب و نقشه‌های تاریخی وجود دارد.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با قدردانی از برگزار کنندگان این برنامه گفت: جای چنین نشستی بین دریاداران، نیروهای نظامی، نیروهای مسلح کشور و پژوهشگران حوزه تاریخ میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسی واقعاً خالی بود.

وی افزود: به روایت اسناد و مدارک باستان‌شناسی که امروز در کرانه‌های خلیج‌فارس بدست آمده، خلیج‌فارس بیش از بیست هزار سال تاریخ و پیشینه دارد، خلیج‌فارس مسیر رفت و آمد انسان‌های نخستین و از دوران گذشته یکی از نقاط تلاقی فرهنگ‌ها و تمدن‌های دنیای گذشته بوده است. از بندر تیس در چابهار تا بندر گمبرون، جزیره هرمز، قشم، لافت، حریره، لنگه، سیراف، طایری، دیر، بوشهر، خارک … و استقرارگاه‌های مهمی چون چگاسفلی و کاخ‌های هخامنشی در برازجان همه گواهی بر مدیریت ایرانیان و پارسیان بر این خطه از جغرافیا هستند.

به گفته ده‌پهلوان، باستان‌شناسی خلیج‌فارس موضوعی است که امروز از آن غافل مانده‌ایم، ظرفیت میراث‌فرهنگی کرانه‌های شمالی خلیج‌فارس به زعم و گمان باستان‌شناسان چیره‌دستی که بر این خطه پژوهش کرده‌اند هزاران برابر سواحل جنوبی خلیج‌فارس است و این موضوعی است که باید به درستی از آن دفاع کنیم. خلیج‌فارس امروز حیثیت فرهنگی و ملی تاریخی ما است که باید بتوانیم بدرستی از آن دفاع کنیم.

وی با اشاره به اینکه خلیج‌فارس سپر و سینه ایران است اظهارکرد: خیلی‌ها در دوران گذشته در تلاش بوده‌اند که این شاخ‌آبه مهم را در دست بگیرند. اگر تاریخ را بخوانید در می‌یابید که رومیان نزدیک به هشتصد سال در تلاش بوده‌اند که مسیرهای تجاری که از ایران عبور می‌کند را در دست بگیرند. یافته‌های باستان‌شناسی که از جنوب هندوستان بدست آمده نشان می‌دهد رومیان که نتوانستند ایرانیان را شکست بدهند و ترانزیت ایران را بدست بگیرند از طریق دریای سرخ ایران را دور زده و در جنوب هندوستان برای خود کلونی ایجاد کرده‌اند. پس موضوع دفاع از خلیج‌فارس موضوع امروز ما نیست و موضوعی است که دیرینگی آن به چند هزار سال پیش باز می‌گردد تا به امروز که ما رئیس علی دلواری و شهدای دفاع را در این سرزمین داریم.

ده‌پهلوان با طرح این پرسش‌ها که جایگاه و ارزش میراث‌فرهنگی در چیست و یک یافته باستان‌شناسی یا بقایای یک بندر تاریخی به چه کار ما می‌آید و به چه درد مشکلات امروز ما می‌خورد؟ از جایگاه یک باستان‌شناس گفت: پاسخ تجربه زیستی است. تجربه زیستی که نیاکان ما در جای‌جای این سرزمین و از جمله در کرانه‌های شمالی خلیج‌فارس داشته‌اند.

وی با اشاره به تجربه کاوش‌اش در گورستانی تاریخی در بندر بوشهر و گرمای طاقت فرسای محیط گفت: پاسخ این پرسش که گذشتگان ما در این خطه بدون تکنولوژی‌های سرمایشی امروز، چه می‌کرده‌اند، را در بافت تاریخی خواهید دریافت، معماری بومی که مردمان بوشهر از آن استفاده می‌کردند و آنها را در مقابل این شرایط جوی و سخت منطقه محافظت می‌کرده است. میراث ناملموسی که از مردمان ما درکرانه شمالی خلیج‌فارس به جای مانده، تک تک این آداب و رسوم و موسیقی نشان از زیست مسالمت آمیزی است که انسان با دریا داشته است.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: امروز کشورهایی نظیر عمارات بشدت به‌دنبال یک تپه دوهزارساله هستند، ولی ما بیش از ۲۰ بندرگاه مهم تاریخی را داریم که آثار و شواهدی در آنها بدست آمده که نشان از تجارت و داد و ستد با مناطقی همچون چین دارد. امروز باستان‌شناسان و پژوهشگران چینی بشدت علاقمند هستند که روی آثار خودشان در این بندرگاه‌ها کار کنند.

ده‌پهلوان اظهارکرد: امیدرواریم که ما در پژوهشگاه بتوانیم با همکاری مناطق آزاد و نیروهای مسلح پایگاه‌های پژوهشی خوبی را در باب حفاظت، صیانت، معرفی و شناخت میراث‌فرهنگی این خطه داشته باشیم. متأسفانه در دهه‌های گذشته شاید نادانسته برخی از محوطه‌های کلیدی و تاریخی ما از جمله پی‌تل در بوشهر که کهن‌ترین کتابخانه ایران بشمار می‌رفت در یک منطقه نظامی قرار گرفته، تبدیل به میدان تیر شده و بخش زیادی از این اسناد مکتوبی که گواه محکمی بر حاکمیت ایرانیان بر خلیج فارس است را از دست داده‌ایم.امیدواریم که بتوانیم در تعامل نیروهای مسلح با وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، قلعه ریشهر در بوشهر را مورد بررسی و محوطه‌های مهمی که در محدوده‌های نظامی واقع شده‌اند را مورد واکاوی قرار دهیم.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری درادامه با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص بی‌توجه نبودن به دریا و آب افزود: ما به تاریخ و تمدن‌مان نیز بی‌توجهی کرده‌ایم. ممکن است که اختلافات کاری داشته باشیم ولی بر سر تاریخ تمدن این کشور نمی‌توانیم اختلاف داشته باشیم. ما امروز مسئول هستیم تا میراث‌فرهنگی ارزشمندی که درکرانه‌ها و جزایر خلیج‌فارس وجود دارد را بدرستی بعنوان اسنادی بر حاکمیت و تسلط ایرانیان و پارسیان بر این شاخ‌آبه مهم تاریخی حفظ کنیم.

ده‌پهلوان در پایان با درود به روان شهدای دفاع از گذشته تا به امروزگفت: دفاع از این سرزمین نقل دیروز و امروز نیست و در سرزمین ما پیشینه‌دار است. امیدواریم که در این حوزه بستر همکاری‌ها فراهم شود، ما همه فرزندان این سرزمین هستیم که می‌توانیم در کنار یکدیگر میراث آن را بدرستی پاس بداریم.

کد خبر 6092926 فاطمه کریمی